کودکان مهم ترند یا نفت؟!

مونیکا نادی

در سال های اخیر فعالان حوزه کودکان به شدت نسبت به قوانین مربوط به حوزه کودکان و تاخیرات مجلس در تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان معترض بودند. شما به عنوان فعال حقوق کودکان اکنون با یکی از نمایندگان مجلس روبرو هستید. نقدتان در رابطه با فرآیند موجود چیست؟

- نادی: در این که لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان مدت های زیادی در مجلس است، شکی نیست و جای انتقاد دارد، اما باید گفت بخشی از این انتقاد به مجلس قبلی وارد است. با توجچه به تاخیر و قول مجلس قبلی در نهایت تصویب این لایحه به نتیجه نرسید، ولی در این مجلس تا جایی که بنده اطلاع دارم حداقل ظاهرا کار این لایحه در کمیسیون حقوقی و قضایی تمام شده و آن گونه که نمایندگان این کمیسیون گفتند بعد از بررسی بودجه قرار است نوبت به بررسی لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان برسد.

حال این که چرا این لایحه تاکنون تصویب نشده است، بخشی به دلیل این تفکر است که بسیاری معتقدند ما در حوزه حقوق کودک قوانین زیادی داریم که کافی هستند، اما مشکل این است که این قوانین اجرا نمی شوند. در واقع باید گفت که قوانین حقوق کودکان بسیار پراکنده هستند و انتظارات ما را برآورده نمی کنند. ما می دانیم که کودکان قشر آسیب پذیر و بی دفاعی هستند. بنابراین در حوزه حقوق کودک بیشتر از هر چیزی احتیاج به قوانین حمایتی داریم، یعنی قوانین باید جنبه پیشگیرانه داشته باشند.

آن چنان که بتوانند از وقوع جرم هم علیه کودکان و هم توسط آنها جلوگیری کنند. از سوی دیگر، در فرض وقوع جرم نیز از کودکان حمایت کرده و آنها را به مسیر درست هدایت کنند. همچنین باید قوانین به گونه ای باشند که رهایی کودکان از وضعیت مخاطره آمیزی که در آن قرار دارند، صورت گیرد، اما قوانین فعلی مان این ویژگی ها را ندارند. این در حالی است که واژه کودک آزاری با قانون حمایت از کودکان و نوجوانان از سال 81 وارد فرهنگ حقوقی ما شد و تا پیش از این رسیدگی به این موضوع بر اساس قوانین و مقررات پراکنده بود ولی بعد از آن هم قوانین و سیاست های کلی از وقوع کودک آزاری پیشگیری نکردند و در واقع همچنان برخورد با کودک آزاری ها خوب نیست.

شما ضعف را در کجا می بینید؟

- نادی: ما از نظر برخورد دو مشکل داریم، یکی از نظر شکل رسیدگی به جرایم کودک آزاری که در صلاحیت دادگاه های عمومی است نه در صلاحیت دادگاه های تخصصی. از سوی دیگر، اصلا برخی قضات داده های ما نمی دانند که قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در سال 81 وجود دارد. از این رو خیلی از پرونده ها دچار مخاطره می شوند. در واقع ماهیت مسائل کودکان به گونه ای است که ما باید یک نظام اثبات دعوای خاص داشته باشیم که آن را هم نداریم. برای مثال ما پرونده کودک آزاری خیلی شدیدی داشتیم که پدر و نامادری به بدترین شکل کودک را آزار داده بودند، به صورتی که این کودک از 11 سالگی یک موجود نباتی شده بود.

در این راستا ما خیلی تلاش کردیم ولی قرار بازداشت نتوانست ادامه پیدا کند و آنها با یک قرار وثیقه 50 میلیون تومانی آزاد شدند و دوباره به همان محیطی که کودک در آنجا بود، بازگشتند. در نهایت این پدر و نامادری قبل از صدور حکم قطعی فرار کردند. گرچه دیه تعیین شده تقریبا خوب بود، یعنی به جز مجازات حبس، سه چهار برابر وثیقه دیه تعیین شده بود اما هیچ دسترسی به مجرمان وجود نداشت. این در حالی است که وصول وثیقه از وثیقه گذار تشریفات و پیچیدگی های خاص خود را دارد و اکنون بعد از گذشت پنج سال از صدور حکم قطعی هنوز دیه اجرا نشده است.

از سوی دیگر، ما جداسازی کودک از مجرم را در دوران پیش از صدور حکم نداریم. در واقع این مشکلاتی است که ما با قانون در عمل داریم. علاوه بر این مجازات هایی که برای کودک آزاری پیش بینی شده هم هیچ تناسبی ندارند. در واقع مجرم باید مجازات شود ولی مجازات ها حالت بازدارندگی حتی برای خود مجرم نیز ندارند. در پرونده دیگری که کودک، آزار جنسی دیده بود نه تنها در نهایت جرم اثبات نشده، بلکه از حیث کودک آزاری فرد کودک آزار به شش ماه حبس محکوم شد. این در حالی است که فرد کودک آزار هم با سیستم های تخفیفی بعد از دو ماه به آزادی رسید و دوباره تهدیدش را به آن کودک اعمال کرد.

این یعنی مجازات ها بازدارنده نیستند. تمام این مشکلات موجب شده که لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان بررسی شود. با وجود این، این لایحه از جهانی قابل تحسین است. به عبارت دیگر لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان ابزارها و سیاست های کلی را پیش بینی کرده است. گرچه اجرا شدن آن خیلی سخت خواهد بود، ولی حداقل این حسن را دارد که این ابزارها می توانند جایگاهی را به سیستم قضائی بدهند تا این سیستم بتواند در پیشگیری از وقوع کودک آزاری موثر واقع شود.

برای مثال این لایحه کودکان در معرض خطر را پیش بینی کرده که واقعا نوآوری در قوانین ماست، یعنی ما می توانیم از ابزارهای قانونی استفاده کرده و به این کود

http://www.bartarinha.ir/